Oogziekte van Graves

Een deel van de patiënten met de ziekte van Graves krijgt ook oogkasafwijkingen. De oogziekte van Graves is de meest voorkomende oogkasaandoening. Het is tevens de meest voorkomende oorzaak van uitpuiling van de ogen. Het wordt ook wel Graves orbitopathie of Graves ophtalmopathie/oftalmopathie genoemd. Meestal hebben patiënten de oogziekte van Graves in combinatie met de schildklierziekte van Graves. Soms hebben patiënten alleen de oogziekte van Graves, zonder de schildklierziekte.

Meer informatie over de oogziekte van Graves

Als er afwijkingen aan de ogen ontstaan, kunnen de oogspieren, de oogleden en het vet in de oogkas ontstoken raken en daardoor opzwellen. Als de oogspieren ontstoken zijn, kunnen er dubbelbeelden ontstaan (dubbelzien). Doordat de weefsels in de oogkas opzwellen en dus groter worden, kan het voorkomen dat de ogen naar voren komen, de oogleden gezwollen zijn en de ogen wijd open staan. Dit kan een verschrikte blik veroorzaken.

De oogziekte van Graves heeft een actieve fase en een uitgebluste fase. In de actieve fase staan de ontstekingsverschijnselen op de voorgrond, zoals roodheid en pijn. De duur van de actieve fase varieert van enkele maanden tot enkele jaren, en als deze fase voorbij is, komt de ontsteking meestal niet meer terug. In de rustige (uitgebluste) fase blijven er soms door schade aan de weefsels in de oogkas restverschijnselen bestaan, die eventueel operatief verholpen kunnen worden.

Hoe het ontstaat

De oorzaak en het ontstaan van de ziekte van Graves is nog niet helemaal bekend. Wel is duidelijk dat het om een ontstekingsziekte gaat, waarschijnlijk op basis van auto-immuniteit (een foutieve afweerreactie, namelijk tegen het eigen lichaam). De ontstekingsreactie veroorzaakt zwelling en een verminderde functie van de weefsels in de oogkas.  Vrouwen hebben zes keer vaker de oogziekte van Graves dan mannen. In sommige families komt het meer voor. De oogziekte van Graves kan op alle leeftijden voorkomen, maar het meest tussen de leeftijd van veertig en vijftig jaar.

Roken heeft een nadelige invloed op de oogziekte van Graves, en kan vooral de ernstige vorm verder verergeren.

Onderzoek & diagnose

Verschijnselen

De oogziekte van Graves kan variëren van heel mild tot heel ernstig. In de milde gevallen is er alleen sprake van een wat droog gevoel van de ogen, soms een drukgevoel achter de ogen. In de ernstigere gevallen kunnen de volgende klachten en symptomen bestaan:

• Roodheid van de ogen en/of oogleden.
• Tranen.
• Lichtschuwheid.
• Droogheid van het hoornvlies.
• Zwelling van de oogleden.
• Dubbelzien.
• Pijn bij oogbewegingen of ook bij recht vooruit kijken.
• Druk achter de ogen.
• Verminderd zien, door een zweer op het hoornvlies of door druk op de oogzenuw.

Diagnose

De diagnose oogziekte van Graves wordt meestal gesteld op basis van de klachten, het oogheelkundig onderzoek, aangevuld met bloedonderzoek en een CT/MRI-scan.

Behandeling

Behandelingsmogelijkheden

Roken wordt bij de ziekte van Graves sterk ontraden. Daarnaast is het van groot belang dat de schildklierwaardes worden gecontroleerd. Als de schildklierwaardes te hoog of te laag zijn, wordt de patiënt hiervoor op medicatie ingesteld. Meestal vindt deze behandeling door een internist plaats.

Meestal verloopt de oogziekte van Graves mild en is er geen medicatie nodig. Bij milde klachten worden er vaak kunsttranen voorgeschreven tegen de droogte en lichtschuwheid van de ogen. Ook wordt er soms Selenium geadviseerd. Dit is een voedingssupplement, waarvan is aangetoond dat het klachten sneller kan verminderen bij patiënten met een milde tot matig actieve ziekte.

Ernstigere vormen van de oogziekte van Graves worden behandeld door de oogarts. Patiënten met een ernstiger actieve oogziekte worden vaak behandeld met corticosteroïden (zoals prednison). Dit zijn sterke ontstekingsremmers. De corticosteroïden worden meestal via het infuus gegeven en soms in tabletvorm. De duur van de behandeling is afhankelijk van het soort corticosteroïden dat wordt voorgeschreven. Het infuus is vaak 1 keer per week gedurende 6 tot 12 weken. Bij de meest ernstige vorm, waarbij het gezichtsvermogen verminderd is, worden patiënten een aantal dagen opgenomen voor prednison via een infuus (of wordt met spoed een operatie uitgevoerd). De tabletten moeten meestal een aantal weken tot maanden gebruikt worden. Bijwerkingen van corticosteroïden kunnen zijn: gewichtstoename, botontkalking, verhoogde suikerwaarden, blauwe plekken en leverteststoornissen. Het afweersysteem wordt onderdrukt. Overleg bij ziekte laagdrempelig met uw arts.

Bij onvoldoende effect kan nog aanvullende medicatie of bestraling van de oogkas nodig zijn. Om klachten van dubbelzien te verlichten, kan een prismabril gedragen worden.

Als de actieve fase voorbij is en er toch nog verschijnselen zijn van uitpuiling van de ogen, dubbelzien of zwelling van de oogleden kunnen er een of meerdere operaties gepland worden om deze te verhelpen.

Vooruitzichten

De oogziekte van Graves is in principe een eenmalige aandoening. De duur van de ziekte kan variëren van enkele maanden tot meerdere jaren. De ziekte komt alleen bij hoge uitzondering terug.

Informatie delen

Voor de behandeling van ernstige oogziekte van Graves kunt u terecht bij de meeste academische centra. Extra informatie vindt u ook via onderstaande website.

Ideeën & opmerkingen

Heeft u naar aanleiding van deze informatie ideeën of suggesties dan verzoeken wij u contact op te nemen.