Dexamethason suppressie test overnight (1 mg)

Indicaties

Diagnostiek bij verdenking op hypercortisolisme.

Bij bijnierincidentaloom

Achtergrond

Bij gezonde personen wordt na een orale gift van 1 mg dexamethason de cortisolproductie gedurende 8 uur nagenoeg volledig geremd.

Werkwijze

a. Contactgegevens van de uitvoerenden en verantwoordelijken

b. (relatieve) Contra-indicaties

• Zwangerschap (verminderde respons op dexamethason)
• Anticonceptiva (systemisch) (minstens 6 weken voor test staken)
• Gebruik exogene steroïden (fysiologisch + analytisch)
• Anti-epileptica (versnelde dexamethasonklaring)
• Leeftijd < 18 jaar

c. Bijwerkingen en mogelijke complicaties

Niet van toepassing

d. Voorbereiding/ voorzorgsmaatregelen

• Verstrek 1 mg dexamethason (2 tabletten van 0,5 mg)

e. Uitvoering

• Instrueer de patiënt.
• Om 23:00 uur inname 1 mg dexamethason per os met water.
• Bloedafname volgende ochtend tussen 8:00 en 9:00 uur voor cortisol bepaling in bloed. Patiënt mag hiervoor een licht ontbijt nuttigen.

f. Bepalingsmethoden laboratorium

Let op! Bepalingsmethoden kunnen per laboratorium verschillen.

Cortisol in serum/plasma: LC-MSMS of immunoassay

g. Referentiewaarden

Zie h.

h. Interpretatie

Let op! Afkapgrenzen en interpretatie zijn methode-afhankelijk. Overleg met uw endocrinoloog en/of laboratorium specialist klinisch chemie voor de afkapgrenzen voor uw laboratorium en interpretatie van de test.

Als indicatie worden in onderstaande tabel mogelijke afkapgrenzen getoond om een hypercortisolisme uit te sluiten dan wel aan te tonen.

i. Opmerkingen

• Samen met de middernacht speekselcortisol en de uitscheiding van vrij cortisol in de 24-uurs urine is de overnacht dexamethasonsuppressietest de methode om hypercortisolisme aan te tonen dan wel uit te sluiten.
• Foutief verhoogde cortisolconcentraties kunnen voorkomen bij:

1. 1. Medicijnen die het metabolisme van dexamethason versnellen door inductie van CYP3A4.
      • Phenobarbital
      • Phenytoïne
      • Carbamazepine
      • Primidone
      • Rifampine
      • Rifapentine
      • Ethosuximide
      • Pioglitazone
   2. Medicijnen die CBG verhogen:
      • Oestrogenen
      • Mitotaan
   3. Medicijnen/supplementen die 11 -HSD2 remmen
      • Drop
      • Zoethout(thee)
      • Carbenoxolon
   4. Sommige synthetische glucocorticoïden
   5. Methodeafhankelijk (immunoassays)

• Foutief verlaagde cortisolconcentraties kunnen voorkomen bij:

1. 1. Medicijnen die het metabolisme van dexamethason beïnvloeden door remming van CYP 3AA
      • Aprepitant/fosaprepitant
      • Itraconazole
      • Ritonavir
      • Fluoxetine
      • Diltiazem
      • Cimetidine

Literatuur

• Nieman LK, Biller BM, Findling JW, Murad MH, Newell-Price J, Savage MO, Tabarin A; Endocrine Society.” Treatment of Cushing’s Syndrome: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline. “J Clin Endocrinol Metab. 2015 Aug;100(8):2807-31
• Francesca Pecori Giraldi, Alberto G. Ambrogio, “Variability in laboratory parameters used for management of Cushing’s syndrome”, Endocrine. 2015; 50(3): 580–589
• Nieman LK, “ Cushing’s Syndrome: Update on signs, symptoms and biochemical screening” Eur J Endocrinol. 2015 Oct; 173(4): M33–M38.
• Bons JA, et al. Cortisol and Cushing’s syndrome. Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156(10):A3556.
• Nugent CA, et al. Diagnosis of Cushing’s syndrome. Single dose dexamethasone suppression test. Arch Int Med 1965;116:172

Ideeën & opmerkingen

Heeft u naar aanleiding van deze informatie ideeën of suggesties dan verzoeken wij u contact op te nemen.