Management bijnierinsufficiëntie tijdens de Covid-19 pandemie

De recente publicatie in de European Journal of Endocrinology over de klinische betekenis van een SARS-Cov-2 infectie bij personen met een bijnierinsufficiëntie kan aanleiding geven tot vragen en onzekerheden bij patiënten en behandelaren (1). De auteurs  schrijven dat patiënten met een bijnierschorsinsufficiëntie een verhoogd risico hebben op een Covid-19 infectie en geven verstrekkende adviezen over maatregelen ter voorkoming van een besmetting met SARS-Cov-2. Daarnaast komen de beschreven adviezen ten aanzien van het glucocorticoïd stress schema niet geheel overeen met praktijk zoals die in Nederland wordt aanbevolen.

In grote lijnen komt de inhoud van deze  publicatie overeen met de informatie die het BijnierNET op haar website beschrijft. Volgens de NVE behoeft de publicatie in de European Journal of Endocrinology echter op een aantal punten enige nuancering, omdat deze in de dagelijkse praktijk tot verwarring zou kunnen leiden.

European Journal of Endocrinology

De auteurs veronderstellen dat patiënten met een bijnierinsufficiëntie een verhoogde kans hebben om Covid-19 op te lopen. Tegelijkertijd stellen zij vast dat er op dit moment geen aanwijzingen zijn voor een ernstig ziektebeloop van Covid-19 in geval van een bijnierinsufficiëntie.

NVE commentaar

De auteurs menen dat het Covid-19 risico verhoogd is op grond van eerdere onderzoeken die aantonen dat er bij deze patiënten sprake is van een verhoogd algemeen infectierisico en een verhoogd gebruik van antibiotica. Er is op dit moment echter onvoldoende bewijs voor een verhoogde kans op Covid-19 bij patiënten met een bijnierinsufficiëntie. Uiteraard moet hierbij worden bedacht dat Covid-19 een geheel nieuw ziektebeeld is en dat nog veel aspecten van deze ziekte onbekend zijn. Een eventueel verhoogd risico op Covid-19 voor patiënten met een bijnierinsufficiëntie kan dan ook niet worden uitgesloten. Dat er tot nu toe geen aanwijzingen zijn voor een ernstig ziektebeloop biedt in elk geval een zekere mate van geruststelling. Zoals bij elke infectieziekte is ook in geval van Covid-19 adequate toepassing van de glucocorticoïd stressadviezen van het grootste belang.

European Journal of Endocrinology

Verder benadrukken de auteurs de noodzaak van strikte ‘social distancing’ voor alle patiënten met een bijnierinsufficiëntie en stellen dat men niet moet gaan werken in een omgeving waarin deze sociale afstand niet mogelijk is, zoals bijvoorbeeld geldt voor medewerkers in de gezondheidszorg, mantelzorgers en kassamedewerkers in een supermarkt.

NVE commentaar

Het advies ten aanzien van de werkuitvoering kan voor de betrokken patiënten verstrekkende gevolgen hebben, indien ondanks aanpassingen met gebruikmaking van beschermende materialen deze strikte social distancing niet kan worden gewaarborgd. Het impliceert namelijk dat patiënten met een bijnierschorsinsufficiëntie deze werkzaamheden niet kunnen uitoefenen tot het moment dat een effectief vaccin tegen de SARS-Cov-2 infectie beschikbaar is. Vermeldenswaard in dit verband is dat diabetesorganisaties zoals de ADA en IDF in hun adviezen geen uitspraak doen over het uitvoeren van bepaalde werkzaamheden, terwijl diabetes mellitus juist wel geassocieerd lijkt te zijn met een verhoogd risico op een ernstig beloop van Covid-19.

European Journal of Endocrinology

Tot slot worden in deze publicatie hogere glucocorticoïd stressdoseringen aanbevolen dan in de Nederlandse richtlijn wordt geadviseerd.

NVE commentaar

Er is echter geen goede reden om bij een Covid-19 infectie van de Nederlandse richtlijn af te wijken.

Daarom willen wij voorstellen om de adviezen te blijven volgen zoals die op dit moment beschreven staan op de website van BijnierNET en die in lijn zijn met de adviezen van het RIVM. Wij zien geen aanleiding om deze adviezen aan te passen op grond van de publicatie in het European Journal of Endocrinology. Als er nieuwe wetenschappelijk onderbouwde inzichten zijn die aanpassing van deze adviezen noodzakelijk maken dan zullen deze overeenkomstig worden aangepast.

De NVE realiseert zich dat er rondom Covid-19 nog vele vragen onbeantwoord zijn. In het gesprek met de patiënt is het daarom van groot belang om duidelijk te benoemen wat feitelijk bekend is en wat niet. Op grond van die informatie kan samen met de patiënt worden beoordeeld wat voor hem of haar de best passende oplossing is.

(1) Arlt W, Baldeweg SE, Pearce SHS, Simpson HL. Clinical management guidance during the COVID-19 Pandemic: Adrenal Insufficiency. Eur J Endocrinol 2020.